Daniel europejski

Występowanie

Wyparty podczas ostatniej epoki lodowcowej z Europy do Azji Mniejszej, daniel europejski już w starożytności został ponownie sprowadzony na rozległe tereny śródziemnomorskie, a następnie w średniowieczu przez Anglię i Danię dotarł do środ-kowej Europy. Korzystne warunki bytowania danieli tworzą równiny oraz tereny pagórkowate. Da-niele unikają jałowych, wyżej położonych miejsc. Latem w ciągu dnia przebywają także w dużych tanach zboża, jeśli tylko zapewniają im one wystarczającą osłonę.

Wygląd

Daniel europejski charakteryzuje się krępą sylwetką ciała, w młodości nieco z tyłu rozbudowaną. W późniejszym wieku zmienia mu się typ sylwetki i kręgosłup staje się niemal prosty. Lustro i kwiat mają działanie sygnalizacyjne, wewnątrzgatunkowe. Kwiat znajduje się w nieustannym ruchu. Inaczej niż jelenie szlachetne oraz jelenie sika daniele europejskie nie wykształcają grzywy. Charakterystyczny dla nich jest natomiast wydatny guzik krtani na zewnętrznej stronie szyi byka, który uwidacznia się mniej więcej w trzecim roku życia i wraz z wiekiem staje się coraz bardziej wydatny. Stary byk ma silną szyję i szeroki łeb, a środek ciężkości ciała zostaje przeniesiony znacznie ku przodowi. Podczas bekowiska możliwa jest utrata aż do 25% masy ciała, dlatego sylwetka ciała byka może w tym czasie ulec znacznej zmianie.

Poroże

Wieniec daniela różni się od poroża jeleni szlachetnych oraz jeleni sika odnogami w kształcie łopat. W wieku 11-12 miesięcy daniel nakłada swoje pierwsze poroże bez róż (szpicak), które bardzo szybko jest wycierane. W związku z tym, że młody samiec z roku poprzedniego w tym samym czasie jeszcze nie zrzucił swojego poroża, w sprzyjających okolicznościach można zaobserwować w jednej chmarze dwa roczniki szpicaków. Kolejnym stadium tworzenia się poroża jest pojawienie się oczniaka i opieraka w drugim łbie. U byków w trzecim łbie (niekiedy już w drugim) pojawiają się dodatkowo lekkie zarysy łopat przypominające kształtem łyżki. Te młode byki zwane są łyżkarzami. Półłopatacze to byki z nie w pełni wykształconymi łopatami. Natomiast byki danieli o porożu przypominającym łopaty nazywane są łopataczami. Daniel rzadko wytwarza nadoczniak znajdujący się zwykle między oczniakiem a opierakiem. Tylna krawędź łopaty ma z reguły liczne wyrostki; wyrostek łopaciasty, pasynek albo ostroga są umieszczone na dole. Wyrostki odchylone do wewnątrz to sęki. Duże nożycowate wgłę-bienia w łopatach to zatoki, które uchodzą za niedoskonałości poroża, podobnie jak bra-kujący oczniak i opierak. Łopataczami nazywamy dojrzałe daniele byki od 8.-10. łba. A prawdziwe, tzw. kapitalne łopatacze, są jeszcze starsze.

Pożywienie

Daniel europejski jest gatunkiem wyłącznie roślinożernym. Jego pożywieniem są głównie trawy oraz inne miękkie rośliny. Spożywa chętnie zioła, liście malin, jeżyn i jagód, a także żołędzie, bukiew, kasztany, a nieco rzadziej pędy drzew i krzewów leśnych. Na polach żywi się ziarnami zbóż, owsem, niedojrzałą pszenicą i kukurydzą, liśćmi roślin okopowych i oleistych oraz różnymi bulwami.

Sposób życia

Daniel europejski jest zwierzęciem towarzyskim. Żyje w chmarach, których liczebność oraz skład nie podlegają sztywnym regułom. Przeważają niewielkie chmary składające się z kilku osobników. Jednak chmary mogą się składać nawet z 30 sztuk, a niekiedy zdarzają się jeszcze liczniejsze. Chmary samic bez byków lub z ich niewielką liczbą można spotkać przez cały rok. Taka chmara jest prowadzona przez doświadczoną licówkę. W okresie cielenia chmary najczęściej się rozwiązują, ponieważ łanie odłączają się od reszty, by się ocielić i spędzić kilka tygodni w samotności z jednym lub kilkoma cielakami. Dopiero po tym czasie łanie dołączają ponownie do jałówek i ewentualnie szpicaków. Podczas bekowiska tanie odwiedzają starsze byki, a po bekowisku tworzą się często chmary składające się z łań i byków. Byki w średnim bądź starszym wieku prze-bywają od wiosny zazwyczaj bez łań, tworząc niewielkie chmary, a bardzo stare byki żyją najczęściej samotnie. Jeśli okolica jest spokojna, daniele całymi dniami żerują. Często stoją w wodzie lub przemierzają zbiorniki wodne, ale się nie kąpią. Charakterystyczne dla danieli jest tzw. parcie, czyli forsowne rwanie naprzód, najczęściej w sytuacji zagrożenia. Zwierzę skacze wówczas podobnie jak niektóre gatunki gazeli afrykańskich, odbijając się jednocześnie czterema nogami i opadając także ma cztery nogi.

Bekowisko

Daniele nie tworzą tak jak jelenie szlachetne chmar bekowiskowych.  Rujne lanie zmierzają do chrapliwie beczących byków. Mało melodyjny charkot przypomina bekanie. Zachowanie byków podczas bekowiska nie jest takie samo. Część z nich ciągnie do tradycyjnych miejsc bekowisk w porębach lub starodrzewie, gdzie starsze osobniki wykopują tzw. kołyski, do których mokrzą i w których siadają, oczekując na tanie. Zew i kopanie kołysek odbywają się często jeszcze przed rują łań. Samice wędrują wokół miejsc bekowiskowych, lecz nie tworzą stałych chmar bekowiskowych jak lanie jelenia szlachetnego.

W innych wypadkach byk ciągnie z chmarą samic z miejsca na miejsce, nocami chra-pliwie beczy, natomiast w ciągu dnia podąża za łaniami.
Daniele byki nie są tak dominujące jak jelenie byki. Zatem zdarza się, że kilka byków, wśród nich także młodsze, pozostają w jednej chmarze i korzystają z tego samego miejsca podczas bekowiska. Jednak w takiej sytuacji często dochodzi pomiędzy bykami do bardzo zaciekłych walk, które kończą się poważnymi skaleczeniami bądź złamaniami łopat lub tyk.

BIOLOGIA

Gatunek: Daniel europejski {Dama dama)
Podrodzina: Jelenie właściwe (Cevinae)
Długość ciała, ciężar: 6 do 150 cm, 60-95 kg, 9 do 130 cm, 30?45 kg.

Umaszczenie

Suknia letnia: czerwonobrunatna z jasnymi plamkami, brzuch oraz wewnętrzna strona badyli jaśniejsze, lustro białe, czarniawo obramowane, ogon (kwiat) jest czarny na stronie zewnętrznej; suknia zimowa: ciemnoszarobrunatna, plamy ledwie widoczne, szyja bez grzywy; występują także warianty ubarwień: daniel biały bądź daniel czarny.

Poroże

Zrzucanie kwiecień/maj, następnie nakładanie nowego poroża, wycieranie sierpień/wrzesień.
Rozmnażanie i przyrost: Bekowisko: październik/listopad; ciąża trwa 32-33 tygodnie; liczba młodych: jeden, rzadko dwa cielaki; przyrost wynosi około 75% wiosennego stanu liczebnego łań.

W REWIRZE

Odchody: Bobki długości 1-1,5 cm i szerokości 0,7-1,2 cm, bardziej okrągłe niż u jeleni, bez czopka i miseczki, często zbite w długie grudki; wiosną i latem są miękkie, nieregularne; świeże odchody są zielonoczarne i błyszczące, stare natomiast szarozielone i matowe.

Trop: Długość 5-8 cm, szerokość 3-5 cm; 50-60% długości stanowi podeszwa (w odróżnieniu od jelenia szlachetnego!); obraz tropu jelenia przy krótszym kroku i mniejszym rozstawie; raciczki widoczne jedynie w tropie gonnym lub wysokim śniegu, względnie głębokim i miękkim podłożu; rozróżnienie płci po tropie jest trudne: umożliwia to przede wszystkim dłuższy krok i silniejszy rozstaw tropu, lekkie odchylenie racic na zewnątrz, a ponadto wyraźniejszy odcisk racic byków.

Odstrzał: Główny odstrzał obejmuje cielaki i zwierzęta jednoroczne, ponadto mniej wartościowe i podstarzałe osobniki. Dojrzałe daniele odławiane są od 8.-10. łba.

Rodzaje polowań: Zasiadka, podchód, polowanie z nagonką.

Trofea: Poroże, suknia letnia.

Źródło: Zwierzęta łowne, Ekkehard Ophoven, Wydawnictwo Muza SA, Wydanie I, Warszawa 2006